ส่วนประกอบสำคัญของการแสดง

ส่วนประกอบสำคัญของการแสดง

การด้น  ลิเกเป็นการแสดงละครที่อาศัยการด้นเป็นปัจจัยหลัก การด้น หมายถึง การผูกเรื่องที่จะแสดงบทเจรจา และบทร้อง ท่ารำ อุปกรณ์การแสดงให้ทันทีทันใด โดยมิได้เตรียมตัวมาก่อน ดังนั้น การด้น จึงมักเป็นการนำเรื่องคำกลอน กระบวนรำ ที่อยู่ในความทรงจำกลับมาใช้ในโอกาสที่เหมาะสม น้อยครั้งที่โต้โผเล่นเรื่องใหม่ ผู้แสดงต้องด้นกลอนร้องใหม่ทั้งหมด

การร้องการเจรจา  มีลักษณะเฉพาะ ผู้แสดงจะเปล่งเสียงร้อง เสียงเจรจาเต็มที่ แม้จะไม่มีไมโครโฟนช่วย จึงทำให้เสียงร้องและเจรจาค่อนข้างแหลม นอกจากนี้ยังเน้นเสียงที่ขึ้นนาสิก คือ กระแสเสียงกระทบโพรงจมูก เพื่อให้มีเสียงหวาน ผู้แสดงให้ความสำคัญที่การเอื้อนและลูกคอมาก ผู้แสดงร้องท่อนนึงปี่พาทย์บรรเลงรับท่อนนึง เพื่อให้ผู้แสดงพักและนึกกลอน ส่วนการเจรจานั้น ผู้แสดงจะพูดลากเสียงหวานเน้นการพูดจากสำเนียงธรรมชาติ
การรำ   การแสดงลิเกเป็นกระบวนการรำ และใช้ท่ารำตามแบบนาฏศิลป์ไทย โดยแบ่งเป็น 3 ประเภท คือ รำเพลง รำใช้บท รำตีบท และรำชุด
     รำเพลง การรำในเพลงที่มีท่ากำหนดเพลงช้า เพลงเร็ว เพลงเสมอ ผู้แสดงจะพยามยามรำเพลงเหล่านี้ให้ใกล้เคียงมากที่สุด แต่ลิเกก็จะมีในท่าตามตำราของลิเก
     รำใช้บทหรือรำตีบท  คือ การรำประกอบคำร้องและเจรจา เป็นท่าที่นำมาจากละครรำ เช่น ท่ารัก ท่าโกรธ ท่ายิ้ม ท่าร้องไห้ หรือบางท่ามีเพื่อให้ปี่พาทย์หยุดบรรเลง
      รำชุด คือ ผู้แสดงลิเกลำกจำมาจากทางกรมศิลปากร เช่น รำพลายชุมพล  รำมโนราห์บูชายัณฑ์ การรำลิเกนั้นผู้แสดงจะเลียนแบบตามละครรำ แต่ไม่รำเต็มกระบวนการรำมาตรฐาน

การแต่งกาย  แบ่งได้เป็น 3 ประเภท
    ชุดลิเกทรงเครื่อง  เป็นรูปแบบการแต่งกายแบบเดิมๆ โดยเลียนแบบการแต่งกายของข้าราชการในสมัยรัชกาลที่ 5 และมีการปรับปรุงเลี่ยนแปลงต่อมา
    ชุดลิเกลูกบท  เป็นชุดเครื่องแต่งกายลำลองของคนไทยในยุคสงครามโลกครั้งที่ 2 โดยส่วนมากแสดงเพลงพื้นบ้าน
    ชุดลิเกเพชร  โดยนำเพชรซีกหรือแถบเพชร  คริสตัลชวา มาประดับชุด รวมถึงนำมาสร้างทั้งเครื่องเพชร มงกุฏ

เวทีลิเก  แบ่งได้ 2 แบบ
     เวทีลิเกแบบเดิม  เป็นเวทีติดดิน หรือยกพื้นเล็กน้อย มีหลังคาเป็นทรงหมาแหงน กว้าง 6 เมตร ลึก 6-8 เมตร  บนเวทีมีตั่งเอนกประสงค์ตั้งกลางประชิดกับฉาก
     เวทีลิเกลอยฟ้า   มีความกว้าง ความยาวของเวทีออกไป 10-20 เมตร มีหลืบรูปหัวหน้าคณะอยู่ข้างๆ สองฝั่ง รวมถึงคานไฟ ตู้เสียงต่างๆจะเพิ่มให้มันดูทันสัย และไฮเทคมากขึ้น

ฉากลิเก   แบ่งเป็น  3 ประเภท  ดังนี้
    ฉากชุดเดี่ยว  คือ ฉากผ้าใบ 1 ชั้นเป็นฉากหลัง เขียนภาพท้องพระโรง  ส่วนฉากข้างๆเขียนเป็นทางเข้าประตูเมืองแบบสมมุต ให้เป็นทางเข้าออกของผู้แสดง
    ฉากชุดใหญ่  คือ  ฉากที่มีหลายผืนเป็นชุด เอาไว้เปลี่ยนตามท้องเรื่องที่มีฉากต่างๆ เช่น ฉากป่า  ฉากกระท่อม  ฉากหน้าเมือง  ฉากสนามรบ  เป็นต้น
    ฉากสามมิติ  คือ  ฉากผ้าใบที่เขียนให้ดูคล้ายจริง ส่วนมากจะทำเป็นฉากป่าพงไพร  เมื่อผู้ชมดูก็จะเกิดความต้องตาต้องใจ

บรรณานุกรม

 เด่นชัย  เอนกลาภ.  ความเป็นมาของลิเก. (ออนไลน์). เข้าถึงได้จาก : youtu.be/VFva3s5b_BU. (วันที่ค้น
       ข้อมูล : 4 เมษายน 2559).

นิรันดร์  อัญชลี.  การเป็นลูกศิษย์ในฐานะที่เป็นศิลปินลิเก. (ออนไลน์).  เข้าถึงได้จาก :          
       youtu.be/tYqZOZnsqvI.  (วันที่ค้นข้อมูล 4 เมษายน 2559).
ศรราม   น้ำเพชร. การเป็นหัวหน้าลิเก.  (ออนไลน์).  เข้าถึงได้จาก :  youtu.be/VFva3s5b_ DW.
        (วันที่สืบค้นข้อมูล 4 เมษายน 2559).